စကားကို ဘယ္လုိေျပာမွာလည္း....။

ကၽႊန္ေတာ္တုိ႕အားလံုး ဘ၀လမ္းခရီးကို ေလွ်ာက္လမ္းၾကရာမွာ မျဖစ္မေန အၿမဲအသံုးျပဳရတဲ့ အရာဟာ စကားေျပာျခင္းပါပဲ စကားေျပာျခင္းကို ေန႕တုိင္း အသံုးျပဳျပီး မသံုးတတ္ၾကဘူးျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ စကားကို ဘယ္လုိေျပာၾကမလည္းဆုိတာကုိ ကၽြန္ေတာ္ေလ့လာမွတ္သားဖူးသမွ် ျပန္လည္ မွ်ေ၀ ေပးလုိက္ပါတယ္။

မိမိေျပာမယ့္ သတင္းတစ္ခု ျဖစ္ျဖစ္ စကားတစ္ခြန္းေျပာမယ္ဆုိရင္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အရင္ဆံုး ေအာက္က ( ၃ ) ခ်က္နဲ႕ တုိက္စစ္ျပီးမွေျပာပါ။

၁။ " ေျပာမယ့္ သတင္း ၊ စကား က အမွန္လား ။ "
" မွန္ မမွန္ ကုိယ္တုိင္လည္း မသိဘူး သူတစ္ပါးေျပာတာ ၾကားလုိက္လုိ႕ "

ေကာင္းျပီ ဒီလုိဆုိရင္ ဒုတိယ အခ်က္နဲ႕ ထပ္စစ္ၾကည့္ရေအာင္

၂။ " ေျပာမယ့္ သတင္း ၊ စကားက အေကာင္းလား ။ "
" မဟုတ္ဘူး ။ "

ဒါဆုိရင္ တတိယ အခ်က္နဲ႕ ျပန္စစ္ၾကည့္မယ္

၃။ " ေျပာမယ့္ သတင္း ၊ စကားက အေရးၾကီးလား ။ "
" မၾကီးပါဘူး ။ "

ဒါေၾကာင့္မုိ႕ ကိုယ္ေျပာမယ့္စကားဟာ
“ အေရးမၾကီးတဲ့ သတင္း ေနာက္ျပီး အေကာင္းေျပာမယ့္ သတင္းလဲ မဟုတ္ျပန္ဘူး... သတင္းမွန္ ဟုတ္လား မဟုတ္ဘူးလားဆိုတာလဲ မသိဘူး "
ကဲဒီလုိဆုိရင္ ကုိယ္ေျပာမယ့္ သတင္း ၊ စကား ဟာ ေျပာေနစရာ အေၾကာင္းကို မရွိပါဘူး ဘာျဖစ္လုိ႕ ေျပာေနရမွာလည္း....။
ေျပာျပန္ရင္လဲ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ တာပဲ အဖတ္တင္မယ္။ မဟုတ္မမွန္ေျပာတတ္တဲ့ လူေတြရဲ႕ စကားကို မယံုနဲ႔ ျဖားေယာင္းေသြးေဆာင္ သူေတြရဲ႔ စကားေတြ နားထဲ မ၀င္ေစနဲ႔။ သူတို႔ဟာ ေစတနာပါလို႔ ေျပာတာထက္ သူတစ္ပါးကို ေခ်ာက္တြန္းဖို႔က မ်ားတယ္။ အဲဒီလို လူမ်ဳိးနဲ႔ေပါင္းရင္ တစ္ေန႔ကိုယ္လည္း ေခ်ာက္တြန္းခံရတတ္တယ္။
ဒါေၾကာင့္ မိမိကိုယ္တုိက္ကလည္း ကုိယ္ေျပာမယ့္ စကားကို ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အခ်က္သံုးခုနဲ႔ အရင္စစ္ေဆးျပီးမွ ေျပာပါ ။
အတင္းဆိုတာ ထက္ျမက္တဲ့ ဓားသြားထက္ ေၾကာက္ဖို႔ေကာင္းတယ္။ လူတစ္ေယာက္ ကို ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္ မျမင္ေစဘဲ ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ တစ္ျခားလူ ထိခိုက္မွ ရလာမယ့္ ေပ်ာ္ရႊင္မႈမ်ဳိးကို တစ္ခ်ဳိ႔က ႏွစ္သက္ တတ္ၾက တယ္။ စကားကို လူတိုင္းေျပာတတ္ၾကျပီး စကားေကာင္းေတြကိုေတာ့ လူတိုင္း မေျပာတတ္ဘူး။

၁။ အေရးႀကီးေသာကိစၥ စကားကုိ ျဖည္းျဖည္းေျပာပါ။
၂။ ျပႆနာႀကီးမားပါက စကားအား ေသခ်ာေျပာပါ။
၃။ ျပႆနာေသးလွ်င္ စကားကုိ ဟာသေႏွာ၍ေျပာပါ။
၄။ မယုံၾကည္ရေသာကိစၥ စကားကုိ ဆင္ျခင္ေျပာပါ။
၅။ မျဖစ္ပြားေသးေသာကိစၥ အဓိပၸါယ္မဲ့ မေျပာပါႏွင့္။
၆။ မလုပ္နိုင္ေသာကိစၥ ေလ်ာက္မေျပာပါနွင့္။
၇။ လူတစ္ဖက္သား ထိခုိက္ေစေသာစကား မေျပာပါႏွင့္။
၈။ မေပ်ာ္ရႊင္ေသာကိစၥ စိတ္တူေသာလူႏွင့္ေျပာပါ။
၉။ ေပ်ာ္ရႊင္စရာကိစၥ အေျခအေနၾကည့္ျပီးေျပာပါ။
၁၀။ စိတ္ထိခုိက္စရာကိစၥ လူေတြ႕တိုိင္းမေျပာပါႏွင့္။
၁၁။ သူတစ္ပါးကိစၥ သတိထားၿပီးေျပာပါ။
၁၂။ ကုိယ့္ကိစၥ တစ္ပါးသူ ဘယ္လိုေျပာလဲ နားေထာင္ပါ။
၁၃။ သက္ႀကီးသူကိစၥ မ်ားမ်ားနားေထာင္ၿပီး နည္းနည္းသာေျပာပါ။
၁၄။ လင္မယားကိစၥ တုိင္ပင္ၿပီးေျပာပါ။
၁၅။ သားသမီးကိစၥ လမ္းၫႊန္ၿပီးေျပာပါ။

သက္သတ္လြတ္အေရးၾကီးလား....။

သက္သတ္လြတ္ စားျခင္းအေၾကာင္းသည္ ေလ်ာ္၏ မေလ်ာ္၏ သင့္၏ မသင့္၏ကုိ အျမင္ရွင္းလင္းေစရန္ က်ေနာ စုေဆာင္းဖတ္မိထားေသာ သက္သတ္လြတ္စားျခင္းရဲ႕ ေကာင္းက်ဳိး ဆုိးက်ဳိးမ်ားကို အနည္းငယ္မွ် တင္ျပလုိက္ပါတယ္.....။

(၁) သက္သတ္လြတ္စားျခင္းသည္ စင္ၾကယ္ေသာ က်င္စဥ္ ဟုတ္မဟုတ္။ သက္သတ္လြတ္စားျခင္းသည္ ဗုဒၶ၏ တရားဓမၼနယ္ပယ္တြင္ က်င့္စဥ္တစ္ရပ္အေနႏွင့္ ရွိခဲ့သလား။ သက္သတ္လြတ္စားျခင္းသည္ မဂ္၊ ဖုိလ္ ၊ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းဟုတ္ပါသလား...။
သက္သတ္လြတ္စားျခင္းသည္ မဂ္၊ ဖုိလ္ ၊ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းဟုတ္ အက်င့္ဟုတ္ခဲ့လွ်င္ သက္သတ္လြတ္ စားျခင္းသည္ စင္ၾကယ္ေသာ က်င့္စဥ္တစ္ရပ္ျဖစ္ခဲ့ပါမူ က်င့္စဥ္တစ္ရပ္အေနႏွင့္ ရွိသင့္လ်င္ ဘုရားေဟာ ပရိယတ္ပါဠိေတာ္မ်ားႏွင့္ အဠကထာ ဋီကာမ်ားတြင္ ေဟာၾကားထားမည္ျဖစ္ပါသည္ ယုခု မေဟာၾကားခဲ့ပါ မဖြင့္ဆုိခဲ့ပါ။
(၂) သက္သတ္လြတ္စားျခင္းသည္ တစ္စံုတစ္ရာ အျပစ္က်ဴးလြန္မူ႕ေရာက္ မေရာက္။
သက္သတ္လြတ္စားရုံသက္သက္ႏွင့္ အျပစ္က်ဴးလြန္ရာမေ၇ာက္ပါ။ သုိ႕ေသာ္ သက္သတ္လြတ္စားျခင္းကို အက်င့္ေကာင္း အက်င့္မွန္လုိ႕ ယူဆျပီး ကုသုိလ္တရားျဖစ္ေစတယ္လုိ႕ ယူဆရင္ မိစာၧဒိ႒ိ ျဖစ္သြားပါသည္။
(၃) သက္သတ္လြတ္စားျခင္းသည္ ဗုဒၶ၏ ေမတၱာစက္၊ ေမတၱာအာနိသင္ကို ဆန္႕က်င္ေသာ သေဘာ ရွိမရွိ၊ အေထာက္အကူျပဳမျပဳ။
သက္သတ္လြတ္စားျခင္းသည္ ေမတၱာစိတ္၊ ေမတၱာအာနိသင္ကုိ ဆန္႕က်င့္ေသာ သေဘာမရွိပါ။ သက္သက္လြတ္စားရုံသက္သက္ႏွင့္လဲ ေမတၱာစိတ္ကုိ အေထာက္အကူမျပဳပါ။
(၄) သက္သတ္လြတ္စားျခင္းသည္ ရတနာသံုးပါးႏွင့္ ဗုဒၶ၏တရားဓမၼလမ္းစဥ္တြင္ ခလုတ္ကန္းသင္း ျဖစ္ မျဖစ္၊ ဓမၼႏ ၱရာယ္ႏွင့္ ျငိမျငိ။
သက္သတ္လြတ္စားရုံသက္သက္ႏွင့္ ရတနာသံုးပါး ဗုဒၶ၏ ဓမၼလမ္းစဥ္တြင္ ခလုတ္ကန္းသင္းမျဖစ္ပါ။ ဓမၼႏ ၱရာယ္ႏွင့္ မျငိပါ။ သုိ႕ေသာ္ သက္သက္လြတ္စားမွ တရားရမယ္၊ ေမတၱာစိတ္ျဖစ္မယ္ သက္သတ္လြတ္မစားပဲ ေမတၱာပြားမ်ားရင္ အလကားပဲ စေသာ သက္သတ္လြတ္သမားမ်ား၏ စကားမ်ားသည္ ခလုတ္ကန္းသင္း ျဖစ္ပါတယ္ ဓမၼႏ ၱရာယ္ ျဖစ္ပါတယ္။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ႕ သာသနာေတာ္မွာ မစားသင့္တဲ့ အသားကို ပညတ္ထားကေတာ့ ဒိဠသဒၵါ၊ သုတသဒၵါ၊ ပရိ္သကၤတသဒၵါ၊ ဒိဠသဒၵါဆုိ တာ မ်က္စိနဲ႕ျမင္တဲ့ ျမင္သား၊ သုတသဒၵါဆုိတာ နားနဲ႕ၾကားတဲ့ ၾကားသား၊ ပရိ္သကၤတသဒၵါ ဆုိတာ ရည္ရြယ္ျပီးသက္တဲ့သားလုိ႕ယုံမွားသံသယရွိတဲ့သား၊ ဒီအသားေတြသာ မစားအပ္တာပါ။ ဒီသဒၵါ သံုးမ်ဳိးကလြတ္ရင္ ဘုရား၊ ပေစၥကဗုဒၶ၊ ရဟႏၱာမ်ား ဘုန္းေပးပါတယ္။ ေနာက္ျပီး သားၾကီးျဖစ္တဲ့ (၁)လူသား(၂)ဆင္သား၊(၃)ျမင္းသား၊(၄)ျခေသၤ့သား၊ (၅)က်ားသား၊(၆) က်ားသစ္သား၊(၇) ၀က္၀ံသား၊(၈) ၀ံပုေလြသား ၊ (၉) ေခြးသား၊ (၁၀)ေျမြသား၊ ဆုိတဲ့ ဆယ္မ်ဳိးလဲမစားအပ္ပါဘူးလုိ႕ ဘုရားေဟာပညတ္ရွိပါတယ္။
ဒီပညတ္ခ်က္ေတြကို ေထာက္ၾကည့္ရင္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ သက္သတ္လြတ္မစားပါဟု သိႏဳိင္ပါသည္။ ေဒသာနာေတာ္အရ သက္သတ္လြတ္စားပါသည္ဆုိလ်င္ က်န္းမာေရးအတြက္ စားျခင္းသာျဖစ္ပါသည္ စားႏဳိင္ပါသည္ အျပစ္မရွိပါ သို႕ေသာ္ သက္သတ္လြတ္စားျခင္းအား အက်င့္ေကာင္း အက်င့္ျမတ္ ကုသိုလ္ျဖစ္သည္ဟု ခံယူ၍သာ မစားသင့္ပါ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ အစားအစာသည္ ရုပ္တရားမွ်သာျဖစ္ျပီး လူတစ္ေယာက္ကုိ အထက္ဘံုႏွင့္တကြ နိဗၺာန္လည္း မပို႕ႏုိင္သလို အပါယ္လဲ မက်ႏုိင္ပါ။ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား၏ ေမတၱာသုတ္တြင္ ေမတၱာရွင္သည္ ရသမွ်ႏွင့္ ေရာင့္ရဲရမည္ ကိစၥနည္းရမည္ ေပါ့ပါးေသာ အသက္ေမြးျမဴမူ႕ ရွိရမည္ဟု ေဟာခဲ့ပါတယ္။ သက္သတ္လြတ္စားျခင္းအား ေမတၱာပြားမ်ားရန္ စားသည္ဟုလည္း ခံယူျပီးမစားသင့္ပါ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ေမတၱာဟူသည္ သက္ရွိသတၱ၀ါေတြ အေပၚမွာသာ ပြားမ်ား ပုိ႕ရမည္သာျဖစ္သည္ သက္မဲ့ျဖစ္ေသာ ထမင္း၊ ဟင္းမ်ားေပၚ ေမတၱာပြားမ်ားရမည္ဟု ျမတ္စြာဘုရားရွင္ မေဟားၾကားခဲ့ပါ။ ေသေၾကပ်က္စီး၍ ဟင္းအျဖစ္သုိ႕ေရာက္ေနေသာ ဟင္းကို ျမင္မွ ေသေလျပီးေသာ သတၱ၀ါအား သနားျခင္းကို ေရွ႕ရွဴ႕၍ မစားပါဟု ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းမ်ဳိးသည္ တိတၱိတကၠဒြန္းတုိ႕၏ ေရွာင္ၾကဥ္မူ႕မ်ဳိးသာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အယူမွားေသာ မိစာၧဒိ႒ိသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ယခု က်ေနာတုိ႕ ျမင္ေတြ႕ေနရသည္မွာ သက္မဲ့အေပၚတြင္ ေမတၱာပြားမ်ားျပီး သက္ရွိသတၱ၀ါမ်ားအေပၚတြင္ ညွင္းပန္း ႏုိပ္စက္ မတရားျပဳေနသည္ကုိသာျဖစ္သည္။
သက္သတ္လြတ္စားသံုးသူမ်ားသည္ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးရွိပါသည္ အက်င့္ေကာင္း အက်င့္ျမတ္ထင္၍စားျခင္း၊ အလုိနည္းျခင္၍စားျခင္း၊ ရြ႕ရွာစက္ဆုပ္ဖြယ္ဟု ယူဆ၍စားျခင္း၊ ေရာဂါႏွင့္မတည့္၍ မိမိက်န္းမာေရးေၾကာင့္စားျခင္း၊ မ်ဳိးရုိးအလုိက္စားျခင္း သတၱ၀ါမ်ားအား သနား၍စားျခင္း၊ နတ္ခ်စ္ေစလုိေသာေၾကာင့္ နတ္မၾကဳိက္ေသာေၾကာင့္ေသာ္လည္ေကာင္း၊ အထက္နတ္မ်ား အကူအညီလုိေသာေၾကာင့္ေသာလည္ေကာင္း စသျဖင့္ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ စားပါသည္။ ျပသာနာမရွိပါ လူအမ်ဳိးမ်ဳိးစိတ္အဖံုဖံု ျဖစ္ပါသည္ ျပသာနာရွိေနသည္မွာ သက္သတ္လြတ္စားသမားမ်ားသည္ မိမိတုိ႕စားျခင္းအေပၚ ဂုဏ္ယူ၀ါၾကြား၍ မစားသူမ်ားအာ ျပစ္တင္ရွဳံ႕ခ်ျခင္း၊ မိမိတုိ႕ စားေနသည္မွာ ျမတ္ေသာ အက်င့္ ျဖစ္သည္ ကုသိုလ္တရားျဖစ္သည္ဟု ခံယူထားျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ယင္းမွာ မွားေသာ အယူမၽွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။

သမထ ႏွင့္ ၀ိပႆနာ...။

ေလာက၌ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ခံစားမူ႕ကုိ အလယ္အလတ္ထားေသာ နည္းအား လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၅၀၀) ေက်ာ္က ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ သတၱ၀ါအားလံုးအား မဟာဂရုဏာေတာ္ႏွင့္ ဆံုးမလမ္းညြန္ျပခဲ့ပါသည္။ တကယ္လုပ္ပါက အမွန္ခ်မ္းသာမည္ျဖစ္ေၾကာင္းလဲ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ အာမခံေတာ္မူခဲ့ပါတယ္ အဲ့ဒီနည္းလမ္းကေတာ့ ၀ိပႆနာကမၼ႒ာန္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၀ိပႆနာ အားထုတ္သူမ်ားသည္ မိမိတုိ႕ကုိယ္တုိင္ရဲ႕ ကံ၊ ညဏ္၊ ၀ိရိယ စြမ္းအားနဲ႕ အခ်ိဳးညီစြာ အက်ဳိးကုိ ခံစားရမွာျဖစ္ျပီး မ်က္ေမွာက္မွာ ေတြ႕ၾကဳံရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ ေသာက၊ ပရိေဒ၀၊ ဒုကၡ၊ ေဒါမနႆ စတဲ့ အပူမီးေတြကို ျငိမ္ေအးေစကာ ေနာင္သံသရာမွာလဲပဲ ေကာင္းက်ဳိးကုိသာ ျဖစ္ေပၚေစမည့္ နည္းလမ္းျဖစ္သလို သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲမွ လြတ္ေျမာက္ေစႏုိင္ေသာ တစ္ခုတည္းေသာ နည္းလမ္းလဲ ျဖစ္ပါတယ္ သံသရာ ျပတ္မျပတ္ ဘ၀ခ်ဳပ္မခ်ဳပ္ကိုေတာ့ အားထုတ္သူကုိယ္တုိင္ႏွင့္သာ သက္ဆုိင္ပါသည္။
၀ိပႆနာသည္ ရုပ္နမ္ဓမၼ၌ အျမဲမပ်က္ ေျပာင္းလဲ ေဖာက္ျပန္ ျဖစ္ေပၚ ခ်ဳပ္ေပ်ာက္ေနေသာ သခၤ ါရတရားတုိ႕ကို အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ၊ လကၡဏာ အားျဖင့္ ညဏ္တြင္ထင္ရွာလာေအာင္ ရွဴ႕ပြားဆင္ျခင္ ျခင္းပင္ျဖစ္ပါတယ္။ အက်ဥ္းအားျဖင့္ ဆုိရေသာ ရုပ္နာမ္တုိ႕၏ သဘာ၀လကၡဏာကုိ ပရမတ္ဆုိက္ေအာင္ ရွဴ႕ပြားျပီး ဒီရုပ္နာေတြရဲ႕ ျဖစ္၊ တည္၊ ပ်က္၊ ျခင္းသေဘာျဖစ္ေသာ သခၤတလကၡဏာကုိ ရွဴ႕ႈပြား ဆင္ျခင္ရျခင္းပါပဲ။ ဒီလုိရုပ္နာမ္သခၤ ါရတုိ႕ရဲ႕ အနိစၥေတြကို အၾကိမ္ၾကိမ္အဖန္ဖန္ ရွဴ႕ပြားဆင္ျခင္ပါက ရုပ္နာမ္ဓမၼတုိ႕သည္ မိမိတုိ႕အလုိကို မလုိက္ အစုိးမရမူ႕ျဖစ္ေသာ အနတၱလကၡဏာ ေပၚေပါက္လာပါသည္။ သတိထားသင့္သည္မွာ မိမိတုိ႕အလုိကို မလုိက္သည့္အျပင္ မိမိကသာ ယင္းတုိ႕၏ ေက်းကၽႊန္ျဖစ္ကာ ယင္းတုိ႕၏ အလုိကို လုိက္ပါ ေဆာင္ရြက္ေနရပါသည္။ ေဖာ္ျပပါ ရုပ္နမ္ဓမၼတုိ႕၏ အနိစၥအား ရွဴ႕ပြားဆင္ျခင္ျခင္းအားျဖင့္ အနိစၥညဏ္ရင့္သန္လာေသာအခါ အနတၱလကၡဏာ ေပၚေပါက္လာကာ ဘာ၀နာညဏ္သက္၀င္လာျခင္းကို သာမည လကၡဏာ ျဖစ္ပါသည္ ဤကဲ့သုိ႕ ပရမတၳက်က် သဘာ၀ေပၚလြင္လာျပီး မၾကာခင္မွာပင္ သခၤတလကၡဏာထင္ျမင္ျပီး သာမညညဏ္သက္၀င္ပါက ၀ိပႆနာျဖစ္ပါေတာ့သည္။ ၀ိပႆနာကမၼ႒ာန္းကို က်င့္ၾကံျပီး နိဗၺာန္ကို ေလွ်ာက္လွမ္းေနေသာ ဘာ၀နာခရီးတြင္ သတိ၊ သမာဓိ ဦးစီးေသာ သတိပ႒ာန္နယ္ႏွင့္ သတိ၊ ပညာ(သမၸဇဥ္) ဦးစီးသည့္ ၀ိပႆနာနယ္ ရွိပါသည္ ေျခာက္ပါးေသာ အာရုံႏွင့္ ဒြါရ တုိက္ဆံုေသာ အခါ ျမင္မွန္းသိ၊ ၾကားမွန္းသိ၊ နံမွန္းသိ၊ ရသာမွန္းသိ၊ ေတြ႕ထိမွန္းသိ၊ ၾကံေတြးမွန္းသိ စသည္တုိ႕သည္ သိရုံမွ်သိသည့္ သတိပ႒ာန္နယ္ ျဖစ္ပါတယ္ ၀ိပႆနာနယ္ကုိ မေရာက္ေသးပါဘူး။ ၀ိပႆနာနယ္တြင္ ျမတ္စြာဘုရားေဟားၾကားထားေသာ နည္းနာနိႆရ အတုိင္း တိတိက်က် က်င့္ၾကံျပီး ရဴ႕ပြားသည့္ အႏုပႆနာႏွင့္ အရွဴ႕ခံတရားတုိ႕ ကုိက္ညီရမည္ အရွဴ႕ခံတရားသည္ ပရမတ္ျဖစ္ရျပီး အျဖစ္ႏွင့္အပ်က္ကုိ ဘာ၀နာညဏ္ျဖင့္ ျမင္ရပါမည္။ အျဖစ္ႏွင့္အပ်က္ သခၤ ါရတရားမ်ားကို အနိစၥ၊ ဒုုကၡ၊ အနတၱ အခ်က္မ်ား ညဏ္သက္၀င္လာရပါမည္။ ဤကဲ့သုိ႕ ျပည့္စံု ညီညြတ္ပါမွ ၀ိပႆနာနယ္ကို ေရာက္ရွိပါမည္။ တနည္းဆုိရေသာ သတိ၊ပညာ(သမၸဇဥ္) ညဏ္သက္၀င္ရပါမည္။ အရွဴ႕ခံတရားလဲမွန္ ရွဴ႕နည္းလဲ မွန္ကန္ျပီး ကံ၊ ညဏ္၊ ၀ိရိယလည္း ျပည္စံုမည္ဆုိပါက ၀ိပႆနာ ညဏ္စဥ္မ်ား တစ္ဆင့္တစ္ဆင့္တက္ကာ မဂ္ဖုိလ္ သို႕ ဆုိက္ေရာက္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ရုပ္နာမ္ ပရမတ္တုိ႕၏ အျဖစ္အပ်က္ကို ဘာ၀နာမယညဏ္ျဖင့္ မျမင္ႏဳိင္ေသးသမွ် ၀ိပႆနာသို႕ မေရာက္ေသးပါ ၀ိပႆနာနယ္သုိ႕ မေရာက္ေသးပါက ေလာကုတၱရာမဂ္ႏွင့္ေ၀းေနအံုးမည္ ျဖစ္ပါသည္။
အလွ်င္သင့္တုန္း ၀ိပႆနာႏွင့္ သမထ ကြဲျပားပံုကုိ မွတ္သားထားသမွ် အနည္းငယ္တင္ျပပါအံုးမည္။ တရားကုိ အေလးအနက္ထား အားထုတ္ေနၾကသူမ်ားသည္ သမထႏွင့္ ၀ိပႆနာကုိ ကြဲျပားစြာ နားလည္းထားဖုိ႕လုိပါသည္။ သမထႏွင့္ ၀ိပႆနာ မကြဲျပားပါက ၀ိပႆနာ အားထုတ္ေနေသာလည္း သမထ လမ္းေၾကာင္းေပၚ ေရာက္ေနတတ္ျပီး မဂ္ဖုိလ္ႏွင့္ သီသီကေလး လြဲေနတတ္ပါသည္ ႏွစ္နာလြန္းလွပါသည္။ ၀ိပႆနာလမ္း မေျဖာင့္ျဖဴးေသာ အားထုတ္မူ႕သည္ ကုသုိလ္ရေသာ္လည္း မဂ္ဖုိလ္နိဗၺာန္ႏွင့္က ေ၀ကြားပါသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ နိဗၺာန္မဂ္ဖုိလ္ကုိ ရည္းမွန္းအားထုတ္သူမ်ားသည္ သထမႏွင့္ ၀ိပႆနာ ကြဲျပားမူ႕ကို ေကာင္းစြာ နားလည္ထးသင့္ပါသည္။

၁။ သမထသည္ နိ၀ါရဏ (၅)ပါးႏွင့္ ပရိယဌာန ကိေလသာအား ၀ိကၡမ ၻနပဟာန္အားျဖင့္ ခပ္ၾကာၾကာပယ္ခြာႏုိင္ျပီး စိတ္တည္ၾကည္ ျငိမ္သက္မူ႕ဟူေသာ သမာဓိလုပ္ငန္းျဖစ္ပါသည္။ ၀ိပႆနာသည္ နိ၀ါရဏ(၅)ပါးႏွင့္ အႏုသယကိေလသာ တုိင္ေအာင္ သမုေဒၧဒပဟာန္အားျဖင့္ အျမစ္ျပတ္ပယ္သက္ပါသည္။

၂။ သမထတြင္ ကမၼ႒ာန္းနည္းေလးဆယ္ ရွိျပီး ၀ိပႆနာတြင္ သတိပ႒ာန္ေလးမ်ဳိး ရွိပါသည္။

၃။ သမထသည္ ကမၼ႒ာန္း၏ ဆုိင္ရာ ပညတ္အာရုံကုိ ပရိကမၼနိမိတ္၊ ဥဂၢဟနိမိတ္၊ ပဋိဘာဂနိမိတ္၊ အဆင့္ဆင့္ ရွဴ႕ပြားရသည္။ သမထသည္ ပညတ္ကို အာရုံျပဳေသာေၾကာင့္ အာရုံလုိက္စား မုိက္မားမိပါက ရူးေၾကာင္ေၾကာင္ျဖစ္တတ္ပါသည္။ ၀ိပသာနာသည္ အရွဴ႕ခံ ရုပ္နာမ္တို႕တုိ႕၏ သဘာ၀လကၡဏာ၊ သခၤတ လကၡဏာ၊ သာမညလကၡဏာ ျဖစ္ေသာ ရုပ္နာမ္ဓမၼသခၤ ါရတရားတုိ႕၏ ျဖစ္၊ တည္၊ ပ်က္ ျခင္းသေဘာ၌ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ အျခင္းအရာမ်ားအား ဘာ၀နာမယညဏ္ သက္၀င္ကာ ရုပ္နာမ္ပရမတ္ကို အာရုံျပဳေသာေၾကာင့္ အာရုံလုိက္စားစရာ မရွိကာ မရူးႏုိင္ေပ။ ရူးသြပ္သူမ်ားပင္ ၀ိပႆနာအား နည္းမွန္လမ္းမွန္ အားထုတ္ပါက ေရာဂါ ေ၀ဒနာ သက္သာလာပါသည္။

၄။ သမထ၏ လုိရင္းမွာ စ်ာဥ္ျဖစ္သည္။ ပဋိဘာဂနိမိတ္ ေပၚျပီးေနာက္ ဥပစာရစ်ာဥ္၊ ပထမစ်ာဥ္၊ ဒုတိယစ်ာဥ္၊ တိတယစ်ာဥ္၊ စတုတၳစ်ာဥ္ တုိင္ေအာင္ အပၸနာစ်ာဥ္ကို ရူ႕ပြား၏။ အပၸနာစ်ာဥ္ႏွင့္ အာရုပၸစ်ာဥ္ဟူ၍ ရွိရာ ယင္းေအာက္စ်ာဥ္ေလးပါးႏွင့္ အထက္စ်ာဥ္ေလးပါးသည္ သမပတ္ ရွစ္ပါးပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ၀ိပႆနာ၏ လုိရင္းမွာ မဂ္ဖုိလ္ နိဗၺာန္ ျဖစ္ပါသည္ ။ မဂ္ေလးဆင့္ ဖုိလ္ေလးဆင့္ရွိရာ ယင္းကုိေလာကုတၱရာစိတ္ ရွစ္ပါးဟု ဆုိသည္။ မဂ္အေၾကာင္းေၾကာင့္ အက်ဳိးတရာျဖစ္ေသာ ဖုိလ္သည္ ဖလသမာပက္ ျဖစ္ပါသည္။ ၀ိပသာနာသည္ သာမညလကၡဏာျဖင့္ ညဏ္သက္၀င္ျပီး ညဏ္စဥ္ဆယ္းပါး အဆင့္ဆင့္ ရွဴ႕ပြား၏။

၅။ သမထ ရွဴ႕ပြားရာ၍ အပၸနာစ်ာဥ္ရပါက ရူပကုသုိလ္၊ အရုပၸစ်ာဥ္ရပါက အရူပကုသိုလ္ ျဖစ္ျပီး ်ဆုိင္ရာ ျဗဟၼာဘံုသုိ႕ ေလာေရာက္သည္ သမထ၏ အျမင့္ဆံုးပန္းတုိင္သည္ ျဗဟၼာဘုံျဖစ္သည္။ ၀ိပႆနာသည္ ေသာတပတိၱရလွ်င္ အပယ္တံခါးပိတ္ကာ အမ်ားဆံုး (၇) ဘ၀သာ သံသရာ က်န္ပါေတာ့သည္။ ထုိမွ တစ္ဆင့္ အထက္မဂ္မ်ား ျဖစ္ေသာ သကာဒါမိမဂ္၊ အနာဂါမိမဂ္ မ်ားအဆင့္ဆင့္ရရွိကာ (၃)ဘ၀(၁)ဘ၀သာ သံသရာက်န္ရွိကာ အရဟတၱမဂ္ရလွ်င္ ကံျပတ္၍ ဘ၀ခ်ဳပ္ျငိမ္ကာ သံသရာျပတ္ပါေတာ့သည္။ ၀ိပႆနာ၏ အျမင့္ဆံုးပန္းတုိင္းသည္ နိဗၺာန္ျဖစ္သည္။

ပရမတ္နဲ႕ ပညတ္

ပရမတၳ အေၾကာင္းကုိ ေျပာမယ္ဆုိရင္ ပညတ္ကုိသိထားမွ အဆင္ေျပႏုိင္ပါတယ္။ ေလာကုတၱရာအေၾကာင္းကို သိျခင္ရင္ ေလာကီအေၾကာင္းကို နားလည္ရပါမယ္ ေလာကုတၱရာဆုိတာ ေလာကလြန္ေျမာက္တဲ့တရားပါ ေလာကကုိ လြန္ေျမာက္ခ်င္ရင္ ေလာကီကုိ ျဖတ္သန္းသြားရပါတယ္။ ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ မုိးကုတ္ဆရာေတာ္ၾကီးကလဲ ပညတ္ကုိလဲမပယ္နဲ႕ ပရမတ္ကိုလဲမကြယ္ေစနဲ႕ ပညတ္ကုိသိပါေစ ပရမတ္နဲ႕ေရာေတာ့မေရာေစနဲ႕ လုိ႕ ဆံုးမထားပါတယ္။ ပညတ္ကို ရွင္းလင္းေအာင္ သိထားျပီး တရားႏွလံုးသြင္းရင္ ပရမတ္ကို သြင္းရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပညတ္ဆုိတာ ဘာလဲ ပရမတ္ဆုိတာဘာလဲ သိဖုိ႕ မွတ္သားဖူးသမွ်ထဲက အနည္းငယ္ကုိ တင္ျပပါတယ္….။
ပညတ္ အဟုတ္မရွိေသာ္လည္း အဟုတ္တကယ္ ရွိသလုိ၊ ေလာကသေကၤတအမွတ္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚေနၾကတဲ့ သေဘာဟာ ပညတ္ျဖစ္ပါတယ္။ လူမ်ဳိးအလုိက္၊ ေဒသအလုိက္ ေခၚေ၀ၚေျပာဆုိေနၾကတဲ့ အမည္နာမမ်ားဟာ လိမ္လည္လွည့္ပတ္ျခင္း မဟုတ္လုိ႕ မုသာ၀ါးဒ မျဖစ္ အကုသိုလ္က်ဴးလြန္ရာည္း မေရာက္ပါဘူး ေလာကီအလုိက္မွန္ကန္ေနျခင္းေၾကာင့္ သမုတိသစၥာ သတ္မွတ္ထားေသာအမွန္တရားျဖစ္ပါတယ္။ ပညတ္ဆုိတဲ့ သမုတိသစၥာနယ္မွာ ပုဂၢဳိလ္၊ သတၱ၀ါ၊ လူ၊ နတ္၊ ျဗဟၼာ၊ အတၱ၊ ဇီ၀ ေခြး၊ေၾကာင္၊ ၾကက္၊ ငွက္ စသျဖင့္ ေခၚဆုိ သံုးစြဲၾကပါတယ္။ လူမွာဆုိရင္လဲ ေခါင္း၊ ေျခ၊ လက္ ဆုိျပီ ကိုယ္အဂၤ ါအစိတ္အပိုင္းေတြ အေနနဲ႕လည္း ေခၚၾကပါတယ္။ အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္းမွာဆုိရင္လဲ ကား၊ အိမ္၊ စသျဖင့္ ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲၾကပါတယ္။ ပညတ္ဆုိတဲ့ အမည္နာမ အေခၚအေ၀ၚေတြဟာ လူမ်ဳိးအလုိက္၊ ေဒသအလုိက္၊ ဘယ္ေလာက္ပဲ အမည္ေတြသတ္မွတ္ေပမယ့္၊ အဟုတ္အမွန္ရွိတဲ့ သေဘာမ်ဳိးမဟုတ္ပါဘူး။ ဥပမာ လူကုိဆုိရင္ေတာင္မွ လူမ်ဳိးအလုိက္ အေခၚအေ၀ၚမတူညီၾကပါဘူး ဆုိင္ရာလူမ်ဳိးနားလည္ေအာင္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေ၀ါဟာရနဲ႕သာလွ်င္ ေခၚဆုိၾကပါတယ္။ တစ္ျခားပစၥည္းမ်ား ဤကဲ့သုိသာလွ်င္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶအဘိဓမၼအရ အမွန္စင္စစ္ အရွိတရားက ခႏၶာငါးပါးျဖစ္တဲ့ ရုပ္နာမ္အစုသာလွ်င္ ျဖစ္ပါတယ္။ ရုပ္နာမ္တရားစုဟာ ခဏမစဲ တသဲသဲ အေဟာင္းအသစ္ ေျပာင္းလဲ ခ်ဳပ္ေပ်ာက္ျပိး အစားထုိးေနၾကပါတယ္။ ဘယ္လူမ်ဳိးျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္သတၱ၀ါျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္တိရိစာၧန္ျဖစ္ျဖစ္၊ ၃၁ ဘုံမွာ က်င္လည္ေနၾကတဲ့ အားလံုးဟာ ရုပ္နာမ္အစုက မလြတ္ပါဘူး အားလံုးဟာ ခႏၶာငါးပါးထဲမွာပဲ အက်ဳဳံး၀င္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပရမတ္ဆုိတာကေတာ့ '' ၀ိဇၨာမာေနန ပရေမာအေတၱာ ပရမေတၱာ'' လုိ႕ ဆရာၾကီးမ်ားရဲ႕ ၀ိျဂိဳလ္အရ အဟုတ္ရွိ၊ တကယ္ရွိ အမွန္ရွိျခင္းေၾကာင့္ ျမတ္သည္ဟုဆုိရတဲ့ သေဘာတရားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္နည္းဆုိရေသာ '' ပရေမာ ဥတၱေမာ အ၀ိပရိေတာအေတၱာ ပရမေတၱာ'' လုိ႕ ဋီကာေက်ာ္ဆရာမ်ား၏ အလုိအရ ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲျခင္းမရွိ၊ မေဖာက္မျပန္ျမတ္ေသာ သေဘာရွိျခင္းေၾကာင့္ ပရမတ္လုိ႕ ေခၚပါတယ္ ဒီလုိ မေဖာက္မျပန္ မွန္တဲ့ သေဘာရွိလုိ႕ ပရမတၳသစၥာ မေျပာင္းလဲေသာ အမွန္တရားလုိ႕ ေခၚပါတယ္။

ပရမတ္ (၄) မ်ဳိးရွိပါတယ္
၁။ စိတ္ ဆုိတဲ့ အာရုံကို ၾကံတတ္၊ သိတတ္ေသာသေဘာ။
၂။ ေစသသိက္ ဆုိတဲ့ စိတ္ႏွင့္အတူတကြ ယွဥ္ေဖာ္ယွဥ္ဖက္၊ ျဖစ္လွ်င္အတူတူ ပ်က္လွ်င္ အတူတူပ်က္တဲ့သေဘာ။
၃။ ရုပ္ဆုိတဲ့ အပူ၊ အေအးေၾကာင့္ အေျခအေနေဖာက္ျပန္ ေျပာင္းလဲမူ႕ရွိတတ္ေသာ သေဘာမ်ဳိး၊ အာရုံကုိၾကံတတ္ သိတတ္တဲ့ သေဘာမ်ဳိးမရွိပါ။
၄။ နိဗၺာန္ ဆုိတဲ့ ဒုကၡခပ္သိမ္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းခ်င္းသေဘာ၊ နိဗၺာန္မွာ ဘံုနန္းျပသာဒ္မရွိ၊ စိတ္၊ ေစသသိတ္၊ ရုပ္ေတြမရွိ တစ္နည္း ဆုိရရင္ ခႏၶာငါးပါးမရွိ၊ ခႏၶာငါးပါးမရွိျခင္းေၾကာင့္ ''ေ၀ဒယိတသုခ'' ဆုိတဲ့ ခံစားမူ႕မရွိ '' သႏၱိသုခ'' ဆုိတဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းမူ႕သာ ရွိပါတယ္။

ခႏၶာငါးပါးမွာလဲ သခၤတ၊ အသခၤတ ပရမတ္ (၂)မ်ဳိး ရွိပါတယ္

၁။ သခၤတပရမတ္
သခၤတပရမတ္ဆုိတာ ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အဟာရ ဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေလးပါးတုိ႕ရဲ႕ ျပဳျပင္စီမံမူ႕မွ မလြတ္ကင္းေသးေသာ ရုပ္တရား၊ နာမ္တရားတုိ႕ကုိ ဆုိလုိပါတယ္ တစ္နည္းဆုိရေသာ္ ခႏၶာငါးပါးျဖစ္ပါတယ္ သခၤတနယ္အတြင္းမွာ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱသာ ရွိပါတယ္ ျဖစ္မူ႕နဲ႕ ပ်က္မူ႕ပဲ ရွိတယ္။ ပုဂၢဳိလ္၊ သတၱ၀ါ၊ ေယာက်္ား၊ မိန္းမ မရွိပါ ဒါေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က ရုပ္နာမ္ဆုိတဲ့ ေလာကကုိ သုညတ (သို႕) သုည လုိ႕ ပဋိသမိၻဒါမဂ္ ပါ႒ိေတာ္မွာ ေအာက္ပါအတုိင္း ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါတယ္
ရွင္အာနႏၵာ အေမး ။ ။ ''သုညေလာေကာ သေညာေလာကာတိ ဘေႏၱ ၀ုစၥတိ ကိတၱေတာ ႏေခါဘေႏၱ သုေညာ ေလာေကာတိ ၀ုစၥတိ'' ရုပ္နာမ္ ၂ ပါးဆုိတဲ့ ေလာကၾကီးကုိ သုညတ(၀ါ)သုညလုိ႕ ေဟာေတာ္မူပါတယ္။ ဘယ္လုိ အေၾကာင္းေၾကူာင့္ သုညတ(၀ါ) သုညလုိ႕ အရွင္ဘုရားေဟာေတာ္မူပါသလဲ။
ဗုဒၶအေျဖ ။ ။ ''ယသၼာစေခါ အာနႏၵာ သုညမိဒံအေတၱန ၀ါ အတၱနိေယန ၀ါ တသၼာ သေညာ ေလာေကာတိ ၀ုစၥတိ'' ခ်စ္သား အာနႏၵာ ရုပ္ဆုိတဲ့ ေလာကၾကီးမွာ အတၱ ဆုိတဲ့ ပုဂၢဳိလ္ သတၱ၀ါ၊ ငါ၊ သူတစ္ပါး၊ ေယာက်္ား၊ မိန္းမ၊ အသက္၊ လိပ္ျပာ၊ မရွိပါဘူး။ အတၱမရွိတဲ့ အတြက္ အတၱနိယ ဆိုတဲ့ ငါပုိင္ေသာ ပစၥည္း မဟုတ္ ဒါေၾကာင့္ ရုပ္နာမ္ဆုိတဲ့ ေလာကၾကီးကုိ သုညတ (၀ါ) သုညလုိ႕ ငါဘုရား ေဟာေတာ္မူတယ္။ `
ဒါေၾကာင့္ ပညတ္ဆုိတဲ့ အမည္နာမ အေခၚအေ၀ၚေတြဟာ အဟုတ္အမွန္တကယ္ ရွိတဲ့ဘေဘာမ်ဳိးမဟုတ္ဘူး တကယ္အမွန္ရွိတာ ခႏၶာငါးပါးဆုိတဲ့ ရုပ္နာမ္ ႏွစ္မ်ဳိးသာ ျဖစ္တယ္ ဒါကုိ ထပ္ခ်ဳံ႕လုိက္ရင္ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ ဆုိတဲ့ လကၡဏာေရး သံုးပါးပဲ ရပါတယ္ ဒီလကၡဏာေရး သံုးပါးကုိပဲ ထပ္ခ်ဳံ႕မယ္ဆုိရင္ ျဖစ္မူ႕နဲ႕ ပ်က္မူ႕ ႏွစ္ပါးပဲရပါတယ္။ ဒီျဖစ္ပ်က္ကုိ ထပ္ခ်ဳံ႕မယ္ဆုိရင္ သုညတ ဆိုတဲ့ သုည တစ္လံုးပဲ ရပါတယ္။

၂။အသခၤတပရမတ္
အသခၤတပရမတ္ဆုိတာ ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အဟာရ၊ အေၾကာင္းတရား ၄ ပါးတုိ႕ရဲ႕ ျပဳျပင္စီရင္မူ႕ ကင္းလြတ္ျပီး ရုပ္တရား၊ နာမ္တရား ခႏၶာငါးပါး၊ အၾကြင္းမဲ့ ခ်ဴပ္ျငိမ္းမူ႕ ရုတ္သိမ္းသြားတဲ့ သေဘာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီခႏၶာငါးပါး ခ်ဳပ္ျငိမ္း ရုတ္သိမ္းသြားတဲ့အတြက္ ျဖစ္မူ႕ ပ်က္မူ႕မရွိ ခံစားမူ႕ ေ၀ဒယိတသုခမ်ဳိးလည္းမရွိ ေအးခ်မ္းမူ႕ သႏၱိသုခ သာ ရွိပါတယ္။ ထုိေအးခ်မ္းမူ႕ သႏၱိသခု အျမဲရွိျခင္းေၾကာင့္ နိဗၺာန္လုိ႕ ဆုိရပါတယ္ ထုိျငိမ္းခ်မ္းမူ႕ သႏၱိသုခ ရွိေသာ္လည္းပဲ ခံစားတဲ့ ပရိနိဗၺဴ ပုဂၢဳိလ္ဟူ၍မရွိ အနတၱ သာျဖစ္ပါတယ္ ဒါေၾကာင့္ နိဗၺာန္ကုိ သုညတ လုိ႕ ဆုိပါတယ္ တစ္နည္းအားျဖင့္ အသခၤတနယ္မွာ သုည တစ္လံုးသာျဖစ္ေပၚလာတယ္လုိ႕ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ဤကဲ့သုိ႕ သခၤတပရမတ္နယ္မွာ သုညတစ္လံုး၊ အသခၤတနယ္မွာ သုညတစ္လံုး ေပါင္းသုည ႏွစ္လံုးေပၚလာေအာင္ ညဏ္ေရာက္ရင္ ၀ိပႆနာ ကိစၥ ေပါက္ေျမာက္ျပီလုိ႕ ဆုိႏုိင္ပါတယ္.....။

အရိယာ ၀ိဇၨာ ႏွင့္ ေလာကီ၀ိဇၨာ....။

အရိယာ၀ိဇၨာနဲ႕၊ အျခားေသာ ၀ိဇၨာလွဳိင္းမ်ားကုိ ေရာေထြးမသြားေစရန္ မွတ္သားထားေသာ တစ္ခ်ဳိ႕တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းကို တင္ျပလုိက္ပါတယ္။

၀ိဇၨာပရိယာယ္ကို လယ္တီဆရာေတာ္ ဘုရားၾကီးက အသိ၊ အလိမၼာ၊ ညဏ္၊ ပညာ၊ ၀ိဇၨာ၊ အေမာဟ ဆုိျပီးေျခာက္မ်ဳိးျပထားပါတယ္။ ဒါက တရား အေနနဲ႕ ေျပာထားတာပါ။ အဲ့ဒီ အသိတရား၊ အလိမၼာတရား၊ ညဏ္ပညာတရားရွိသူကို ၀ိဇၨာပုဂၢဳိလ္၊ ၀ိဇၨာမုိရ္လုိ႕ ေခၚပါတယ္။ လယ္တီဆရာေတာ္ ဘုရားၾကီးက ေဗဒ ၀ိဇၨာ၊ ေဗဒင္၀ိဇၨာ၊ မႏၱ၀ိဇၨာ၊ မႏ ၱာန္၀ိဇၨာ၊ ဂႏၶာရီ၀ိဇၨာ၊ ေလာကီယ ၀ိဇၨာ၊ အရိယ ၀ိဇၨာဆုိျပီး ငါးမ်ဳိးျပထားပါတယ္။
၁။ သာမေဗဒင္ အစရွိတဲ့ ေဗဒင္ေလးမ်ဳိးကို တတ္ကၽြမ္းသူကို ေ၀ဒ၀ိဇၨာ၊ ေဗဒင္ ၀ိဇၨာလုိ႕ ေခၚပါတယ္။
၂။ ေ၀ဒက်မ္း(ေဗဒင္က်မ္း) မွတစ္ပါးေသာ ဂါထာမႏၱရားက်မ္း၊ ေဆးက်မ္း၊ ႏႈတ္မူ႕ပညာ၊ လက္မူ႕ပညာ စေသာ ပညာရပ္မ်ားကို တတ္ကၽြမ္းသူကို မႏၱာန္၀ိဇၨာမုိရ္ လို႕ေခၚပါတယ္။
၃။ ေဆး၀ိဇၨာ အင္း၀ိဇၨာ၊ ျပဒါး၀ိဇၨာ၊ သံ၀ိဇၨာ ဟူ၍ ၀ိဇၨာဓရက်မ္းမ်ားမွ လာေသာ ဓနသိဒိၶ၊ ပထ၀ီသိဒိၶ၊ ဥဒကသိဒိၶ၊ အကာသသိဒိၶ၊ အာယုသိဒိၶ၊ စိႏၱာမယသိဒိၶမ်ဳိးသုိ႕ ေပါက္ေရာက္သျဖင့္ နတ္၊ သၾကား၊တုိ႕ရဲ႕ အဘိညာဥ္တန္ုခိးတုိ႕ႏွင့္ အလားတူ တတ္စြမ္းႏုိင္ေသာ ၀ိဇၨာမ်ဳိးဟူသမွ်ကို ဂႏၶာရီ၀ိဇၨာမုိရ္လုိ႕ ေခၚပါတယ္။ ဒီဂႏၶာရီ ၀ိဇၨာလုိင္းကုိ လုိက္ေသာသူမ်ားသည္ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ၊ ရတနာသံုးပါးကုိ မိမိကုိယ္၌ အျမဲထံုေစ၍ တန္ခုိးၾကီးေသာ သစ္ပင္ေစာင့္နတ္၊ ေျမေစာင့္နတ္၊ ေတာေစာင့္နတ္၊ ေတာင္ေစာင့္နတ္၊ တုိ႕ကုိလည္းေကာင္း၊ မႏၱရား၊ အင္းအုိင္ မ်ဳိးတုိ႕ကို အုပ္စိုးေသာ ၀ိဇၨာေဒ၀နတ္တုိိ႕ကို လည္ေကာင္း ၊ သုိက္သမုိင္း၀င္ ေဆးပင္မ်ဳိး၊ ေက်ာက္ဓာတ္မ်ုိးတုိ႕ကို အုပ္စိုးေသာ ၾသသဓိေဒ၀ နတ္တုိ႕ကုိလည္ေကာင္း ရင္၀ယ္သားကဲ့သုိ႕ ခ်စ္ခင္ ကၽြမ္း၀င္ ေလးျမတ္ေအာင္ မိတ္ေဆြဖြဲ႕ႏုိင္ပါမွ ထေျမာက္ေအာင္ျမင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီ ဂႏၶာရီလုိင္း ေအာင္ျမင္သြားရင္လဲ နတ္တုိ႕၏ ကမၼ၀ိပါကဇိဒိၶ တန္ခုိးကုိပင္ လြမ္းမုိးႏဳိင္ေသာ ၀ိဇၨာမယိဒိၶတန္ခုိးမ်ဳိးျဖစ္ခဲ့၍ နတ္တုိ႕မနာလုိ ရွိတတ္ပါတယ္ မနာလုိရွိတတ္တဲ့အတြက္ အသက္အႏၱရာယ္၊ ေဆး၀ါး၏ အႏၱရယ္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ခုသာသာနာေတာ္မွာ ထင္းရွာတဲ့ ပိလိႏၵ၀စၧေထရ္ဟာ စူ႒ာဂႏၶရီ ၀ိဇၨာမုိရ္ျဖစ္ပါတယ္ အဲ့ဒီ ၀ိဇၨာမ်ဳိးဟာ မဟာဂႏၶရီ၀ိဇၨာေခၚတဲ့ ဘုရား၊ ရဟႏၱမ်ားႏွင့္ ဆံုတဲ့အခါ္ သူတို႕ရဲ႕ တန္ခုိးမ်ားျပယ္သြားပါတယ္ အဲ့ဒါေၾကာင့္ ဘုရားရွင္ထံ ခ်ဥ္းကပ္ ရဟန္းျပဳတဲ့အခါမွာ ရဟႏၱာအရွင္ ပိလိႏၵ၀စၧလုိ႕ ေက်ာ္ၾကားပါတယ္ ။ ေလာက၌ ဂႏၱာရီ၀ိဇၨာမုိရ္ဆုိတာ ရွိပါတယ္ တန္ခုိးၾကီးပါတယ္၊ လူသားပင္ျဖစ္ပါတယ္၊ လူျပည္မွာပဲ ေနပါတယ္ ဘံုသီးျခားမရွိပါဘူး၊ ထြက္ရပ္မေပါက္ပါဘူး။ ၀ူ႒ာဂႏၶာရီ ၀ိဇၨာတုိ႕ ဘယ္ေလာက္ပဲ အစြမ္းထက္ပါေစ ျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ ဘုရားတပည့္သာ၀က မဟာဂႏၶာရီ၀ိဇၨာမ်ားေလာက္ တန္ခုိးအစြမ္းမထက္ပါဘူး။
ေနာက္ျပီး ၀ိဇၨာညစ္မ်ားလဲ ရွိပါေသးတယ္။ ဇဋိလသူေဌးၾကီးရဲ႕ အေဖဟာ စူ႒ဂႏၶာရီ၀ိဇၨာျဖစ္ပါတယ္ သူေဌးသမီးနဲ႕ေပါင္းေဖာ္ျပီး ပစ္ထားရမွ ေမြးဖြားကာ ေမြးဖြားကာ အတိတ္ကံအားေလ်ာစြာ ဇဋိလ သူေဌးလုိ႕ ျဖစ္လာပါတယ္ ၀ိဇၨာမလုိ႕ ျဖစ္တာမဟုတ္ပါ။ တာေနာယကၡဆုိတဲ့ ဘီလူူးၾကီးလဲ လူသားဇနီးကုိ ေရႊၾကဳတ္ထဲ ထည့္ျပီး ၀မ္းထဲမ်ဳိထားတာကို ၀ိဇၨာမုိရ္ ၾကာခုိပါတယ္ ေနာက္ထက္၀ိဇၨာမုိရ္ တစ္ဦးဆုိရင္ ဗာရာဏသီမင္းရဲ႕ မိဖုရားကို ျပစ္မွားခဲ့ဖူးပါတယ္။ ယခုေခတ္ လူေျပာမ်ားၾကတဲ့ ၀ိဇၨာလဳိင္းဆိုတာကေတာ့ ၀ူ႒ာဂႏၶာရီ ၀ိဇၨာလွုိင္းျဖစ္ပါတယ္ အမွန္အကန္ထက္ အတုေတြမ်ားပါတယ္၊ လမ္းစဥ္အတိအက်မသိပါ၊ ရမ္းေနၾကတာမ်ားပါတယ္။
၄။ ဒီစူ႒ာဂႏၶာရီ ၀ိဇၨာလွုိင္းထက္ သာတာက ေလာကီယ၀ိဇၨာျဖစ္ပါတယ္ ဒီ၀ိဇၨာေတြဟာ သာသနာပ အခါမွာလည္း သရဘဂၤအစရွိတဲ့ ရေသ့ဆရာၾကီးေတြဟာ ကသုိဏ္းစ်ာန္တုိ႕ကုိ ရျပီး ႏုိင္ႏွင္းျပီးေနာက္ အားထုတ္လုိ႕ရအပ္တဲ့ တန္ခုိးအမ်ဳိးမိ်ဳးဖန္ဆင္းႏိုင္တဲ့ ကုဒိၶ၀ိဓ အဘိညာ၊ နတ္မ်က္စိနဲ႕တူတဲ့ ဒိဗၺစကၡဳ အဘ္ိညာ၊ နတ္နားနဲ႕တူတဲ့ ဒိဗၺေသာတ အဘိညာ၊ သူတစ္ပါး စိတ္ကို သိတဲ့ ေစေတာပရိယ အဘိ္ညာ၊ ေနခဲ့ျပီတဲ့ ခႏၶာကို ျပန္သိႏုိင္တဲ့ ပုေဗၺနိ၀ါသာႏုႆတိ အဘိညာ စသျဖင့္ အဘိညာတုိ႕ကို ေလာကိယ၀ိဇၨာလုိ႕ ေခၚပါတယ္ ယခုေခတ္လူေျပာေနေသာ ၀ိဇၨာလွဳိင္းဆိုသည္မွာ ဒီလွုိင္းမ်ဳိးမဟုတ္ပါ။ ဒီေလာကိယ၀ိဇၨာလုိင္းကေတာ့ လုိင္းေကာင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရား ၊ ပေစၥကဗုဒၶ၊ အရိယာသာ၀ကတုိ႕ႏွင့္လည္း ဆက္ဆံပါတယ္ ဘုရား ၊ ပေစၥကဗုဒၶ၊ အရိယာသာ၀ကတုိ႕ ရအပ္၊ ေရာက္အပ္ေသာ ၀ိဇၨာသံုးပါး၊ ၀ိဇၨာရွစ္ပါးတုိိ႕မွာ အၾကဳံ၀င္ပါတယ္။ သာသနာပ အခါ၌ အေလာင္းေတာ္္မ်ားသည္ ဒီေလာကိီယ ၀ိဇၨာလုိင္းကုိ လုိက္ၾကျပိး သာသနာပ သာသနာတြင္း ႏွစ္ဌာန၌ လုိက္ႏုိ္င္တဲ့ လုိင္းျဖစ္ပါတယ္။
၅။ သာသနာတြင္း အခါမွာမူ ဒီေလာကီယ၀ိဇၨာလုိင္းကုိ မလုိက္ၾကေတာ့ပဲ အရိယ၀ိဇၨာလုိင္းကိုသာ လုိက္ၾကပါတယ္။ အရိယ၀ိဇၨာလုိင္းဆုိတာ အနိစၥ၀ိဇၨာ၊ ဒုကၡ၀ိဇၨာ၊ အနတၱ၀ိဇၨာ၊ မဂၢ၀ိဇၨာ၊ ဖလ၀ိဇၨာ တုိ႕ျဖစ္ပါတယ္၊ စတုသစၥာညဏ္ေလးပါးကုိ ဆုိလုိျခင္းျဖစ္ပါသည္။ လုိက္စားသင့္ေသာလုိင္းျဖစ္ျပီး ဒီအရိယာ၀ိဇၨာလုိင္းဟာ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ အတြင္း၌သာ ထေျမာက္ေပါက္ေရာက္ႏုိင္ေအာင္ ၾကံေဆာင္ႏုိင္ပါတယ္။ ဗုဒၶသာသနာပ၌တြင္မူ ပေစၥက ဗုဒၶအရွင္ျမတ္တုိ႕ကို ခ်န္ထားျပီး လူ၊ နတ္၊ ျဗဟၼာတုိ႕ ထေျမာက္ေအာင္ ၾကံေဆာင္အားထုတ္ႏဳိင္ေသာ အခြင့္အလမ္းမရွိပါဘူး။ ယခုၾကဳံေတြ႕ေနရေသာ သာသနာေတာ္ ငါးေထာင္ဆုိတဲ့ ေခတ္သမယသည္ အရိယ၀ိဇၨာတုိ႕၏ ေခတ္သမယခ်ည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအရိယ၀ိဇၨာလုိင္းကုိ ထေျမာက္ေအာင္အားထုတ္ႏုိင္သူသာလွ်င္ ဘုရာကုိ ဖူးေျမာ္ရေသာ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ေတြ႕ၾကဳံရေသာသူ လုိ႕ဆုိထုိက္ပါတယ္။
အခ်ဳပ္ကုိေျပာရမယ္ဆုိရင္ ၀ိဇၨာငါးမ်ဳိး ရွိပါတယ္။ ဒီငါးမ်ဳိးလုံးဟာ လူ႕ဘံုမွာရွိပါတယ္၊ လူသာမ်ားပင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ၀ိဇၨာလုိင္း ငါးမ်ဳိးအနက္ ေ၀ဒ၀ိဇၨာလုိင္းကို အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း အျဖစ္ လုိက္ၾကပါတယ္။ မႏၱယ၀ိဇၨာ (သုိ႕) မႏၱ ာန္၀ိဇၨာလုိင္းႏွင့္ ဂႏၶာရီ၀ိဇၨာလုိင္း (သုိ႕) စူ႒ာဂႏၶာရီ၀ိဇၨာလုိင္းကို အခ်ဳိ႕က နိဗၺာန္အျမန္ေရာက္တဲ့ လုိင္းဟု ထင္ျပီး လုိက္ၾကပါတယ္။ မဟုတ္ပါ။ မွားပါသည္ မလုိက္သင့္ပါ။ ေလာကီယ၀ိဇၨာလုိင္းသည္ ဘုရား၊ ပေစၥကဗုဒၶ၊ အရိယာသာ၀က တုိ႕ႏွင့္ဆက္ဆံေသာလုိင္းျဖစ္ပါတယ္ လုိက္သင့္ေသာလုိင္းျဖစ္ပါတယ္ သုိ႕ေသာ္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္တြင္း၌ သူထက္အေရးၾကီးေသာ သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲမွ လြတ္ကင္းႏဳိင္ေသာ အရိယ၀ိဇၨာလုိင္းကုိသာ လုိက္စားသင့္ဆံုးျဖစ္ပါတယ္။

ေမတၱာဘာ၀နာ ပြားျခင္းအတြက္ ရွိရမည့္စိတ္ထား။

ျဗဟၼာစိုရ္း တရားျဖစ္ေသာ ေမတၱာ၊ ဂရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ ဥေပကၡာ (၄)ပါးသည္ လူတုိင္းလူတုိင္း၏ ႏွလံုးသားတြင္ ရွိသင့္ေသာ စိတ္ေန စိတ္ထားျဖစ္ပါသည္။ တစ္ဖန္ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ျငိမ္းေအးမူ႕ႏွင့္ ေလာကၾကီး ျငိမ္းခ်မ္းေစေရးအတြက္ အေျခခံအၾကဆံုးႏွင့္ အလုိအပ္ဆံုးေသာ တရား(၄)ပါးပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ကုိယ္ရဲ႕ သႏၱာန္မွာ ျငိမ္းခ်မ္းမူ႕ေတြမရွိရင္ ေမတၱာဘာ၀နာ ပြားမ်ားဖို႕႕ ေမတၱာျဖစ္ဖို႕ ေတာ္ေတာ္ခက္ခဲပါတယ္ ဒါေၾကာင့္ လူတစ္ဦးအေနနဲ႕ သတၱ၀ါးမ်ားအေပၚ ေမတၱာဘာ၀နာ ပြားမ်ားမယ္ဆုိရင္ အရင္ဆံုး မိိမိသႏၱာန္မွာ ရွိရမယ့္ အရာမ်ားကုိ တင္ျပေပးလုိက္ပါတယ္။

ေမတၱာသည္ ၀ိေသသ ျဖစ္ျပီး ေပမ သည္ သာမညျဖစ္ပါသည္။

ေပမအား သံုးမ်ဳိးခြဲျခားထားပါသည္
၁။ တဏွာေပမ။

၂။ ေဂဟသိတေပမ။

၃။ ေမတၱာေပမ။ ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။

ေမတၱာပြားလုိသူမ်ားသည္ ေအာက္ပါ အေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုသူ ျဖစ္ပါက ေမတၱာဘာ၀နာ အစြမ္း ပိုထက္ျမတ္ပါသည္။
(၁) သေကၠာ။ ။ စြမ္းႏုိင္သူျဖစ္ရမယ္။ ယံုၾကည္သဒၶါရွိသူ၊ က်န္းမာသူ၊ ရုိးသားေျဖာင့္မတ္သူ၊ မစဥ္းလဲ မလွည့္ျဖားတတ္သူ၊ အားထုတ္မူ႕ လံုးလ၀ီရိယရွိသူ၊ ညဏ္ပညာရွိသူ ျဖစ္ရမယ္ဆုိတဲ့ ငါးခ်က္နဲ႕ ျပည့္စံုသူကုိ ေခၚပါတယ္။ အခ်ဳပ္ဆိုရေသာ သဒၶါ၊ ၀ိီရိယ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ငါးျဖာေသာ စြမ္းအားပင္ျဖစ္သည္။
(၂)ဥဇူ။ ။ ေျဖာင့္မတ္သူ။ ကုိယ္မူရာ၊ ႏႈတ္မူရာ၊ စိတ္မူရာ ေျဖာင့္မတ္ရမည္။
(၃) သုဟုဇူ။ ။ အလြန္ေျဖာင့္မတ္သူ။ ကုိယ္၊ႏႈတ္၊စိတ္ သံုးပါးလံုး အလြန္ေျဖာင့္မတ္ရမည္။ ေကာက္က်စ္စဥ္းလဲသူ လွည့္ျဖားတတ္သူမ်ားဟာ သတၱ၀ါေတြအေပၚ ေမတၱာမထားႏုိင္ပါ။
(၄) သု၀စ။ ။ ဆုိဆံုးမလြယ္သူ။ ပညာရွိတုိ႕၏ အဆံုးအမႏွင့္ အဆံုးအမေပးသူကို ခံယူတတ္ရမည္။ ပညာရွိတုိ႕အဆံုးအမကို မလုိက္နာ၊ တင္းမာေနေသာ စိတ္ရွိသူဟာ ေမတၱာျဖစ္ဖုိ႕ မလြယ္ပါဘူး။
(၅) မုဒု။ ။ ႏူးညံေပ်ာ့ေပ်ာင္းသူ ျဖစ္ရပါမယ္။ ကုိယ္၊ ႏႈတ္၊ စိတ္ သံုးပါးလုံုး ႏူးညံေပ်ာ့ေျပာင္းရမည္. တင္းမာျခင္းရဲ႕ ဆန္႕က်င့္ဖက္ ႏူးညံေပ်ာ့ေပ်ာင္းျခင္းမ်ဳိးကုိ ဆုိလုိပါတယ္။ ကုိယ္၊ ႏႈတ္၊ စိတ္ တင္းမာခတ္ထန္သူဟာ ေမတၱာမျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။
(၆) အနတိ မာနီ။ ။ မာန ကင္းစင္ရမည္၊ မာန္ေထာင္လြာျခင္း မရွိသူ ျျဖစ္ရပါမယ္။ အမ်ဳိးအႏြယ္ စေသာ မာန္ျဖစ္ေၾကာင္း ၀တၳဳတုိ႕ႏွင့္ တစ္ပါးသူမ်ားအေပၚ မထီမဲ့ျမင္ မျပဳသူကို ေခၚပါတယ္။ မာန္နေထာင္လြားသူဟာ သူတစ္ပါးကို မိမိႏွင့္ မတူမတန္ သေဘာထားကာ အဖက္မလုပ္ အေရးမစိုက္တတ္ပါ ဒီသေဘာဟာ ေမတၱာကင္းမဲ့ျခင္းရဲ႕ လကၡဏာျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီလူမွာ ေမတၱာတည္ရာ ေမတၱာကိန္းရာ မျဖစ္ႏဳိင္ပါ။
(ရ) သႏၱဳႆက။ ။ ရတတ္သမွ်၊ ရွိတတ္သမွ်၊ ျဖစ္သမွ်ႏွင့္ တင္းတိမ္ေက်နပ္သူ ျဖစ္ရမယ္။ ေရာင့္ရဲတတ္သူျဖစ္ရမည္။
(၈) သုဘရ။ ေမြးျမဴရလြယ္ကူသူ ျဖစ္ရမယ္။ ေက်ြးသမွ်၊ ေပးသမွ်၊ ၾကဳံသမွ်၊ ရသမွ်ႏွင့္ မေက်နပ္ႏိုင္သူကုိ ဒုဗၻရ- ေမြးျမဴခက္သူလုိ႕ ဆုိပါတယ္။ ဆန္႕က်င္ဖက္ကုိေတာ့ သလႅဟုက ၀ုတိၳ-ေမြးျမဴလြယ္သူ လုိ႕ဆုိပါတယ္။ ေမြးျမဴလြယ္သူမွသာ ေမတၱာစိတ္ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
(၉) အပၸကိစၥ။ ။ကိစၥနည္းသူျဖစ္ရပါမယ္။ မိမိအတြက္လဲကိစၥနည္းရမယ္ သူတစ္ပါးအတြက္လဲကိစၥနည္းသူ ျဖစ္ရပါမယ္။ ေမတၱာေရွ႕သြားအက်င့္မ်ားတြင္ ကိစၥနည္းပါးသူသည္ တစ္ပါး ပါေနတာကို သတိထားရပါမယ္။
(၁၀) သလႅဟုက ၀ုတိၱ။ ။ ။ သုိမွီျခင္းနည္းပါး၍ ေပါ့ပါးေသာ အသက္ေမြးမူ႕ရွိရမယ္။
(၁၁) သႏိၱျႏၵီယ။ ။ တည္ၾကည္ျငိမ္သက္ေသာ ကုေျႏၵရွိသူ ျဖစ္ရမယ္။ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္၊ စိတ္ တုိ႕နဲ႕ပက္သက္ျပီး ကိုယ္ၾကဳိက္တဲ့အာရုံေတြ႕ၾကဳံတဲ့အခါ ရာဂမျဖစ္ေအာင္၊ ကုိယ္မၾကဳိက္တဲ့ အာရုံနဲ႕ေတြ႕ၾကဳံတဲ့အခါ ေဒါသ မျဖစ္ရေအာင္ ေစာင့္စည္းရျခင္းျဖစ္တယ္။ ဒီအရုံေတြနဲ႕ ေတြ႕တုိင္း ရာဂ၊ ေဒါသ ျဖစ္ေနသူက မျငိမ္သက္သူ လႈပ္ရွား ပ်ံလြင့္လ်က္ရွိေသာ ကၠဳေျႏၵမရွိသူျဖစ္တယ္။ ဒီလုိပုဂၢဳိလ္က ေမတၱာပြာေသာ္လည္း ေမတၱာေရာက္ရန္ မလြယ္ကူပါ။
(၁၂) နိပက။ ။ ရင့္က်က္ေသာညဏ္အေမ်ာ္အျမင္ႏွင့္ျပည့္စံုျပီး ပညာရွိသူ ျဖစ္ရမယ္။ အလုပ္တစ္ခုကို နားလည္ကၽြမ္းက်င္မူ႕ရွိျပီး လုပ္သင့္ မလုပ္သင့္ေသာ အခ်ိန္၊ ကာလ၊ ေဒသ၊ စသည့္တုိ႕ကုိ ႏႈိင္ယွဥ္တတ္သူ၊ အက်ဳိးကုိေျမာ္ျမင္တတ္သူ ျဖစ္ရပါမယ္။
(၁၃) အပၸဂဗၻ။ ။ ကုိယ္၊ႏႈတ္၊စိတ္ တုိ႕ ၾကမ္းတမ္း ရုိင္းျပခ်င္း မရွိသူျဖစ္ရပါမယ္။ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံ ကုိယ္ႏႈတ္စိတ္ သံုးပါးလုံး ၾကမ္းသူကို ေခၚပါတယ္။ ေမတၱာပြားလုိသူဟာ ကိုယ္ႏူတ္စိတ္ သံုးပါး ႏူးညံမူ႕ရွိရပါမယ္။
(၁၄) ကုေလသု အန ႏုဂိဒၶ။ ။ မိမိႏွင့္ပက္သက္သူမ်ားေပၚတြင္ တဏွာေပမ ျဖင့္ တြယ္တာကပ္ျငိျခင္းကင္းသူ ျဖစ္ရမည္။ အိမ္သား၊ အိမ္သူ လူတုိ႕၌ တြယ္တာ မက္ေမာျခင္း ကင္းသူျဖစ္ရပါမယ္။ တြယ္တာမက္ေမာျခင္းမ်ားသူဟာ ေၾကာင့္ၾကစိုက္ႏဳိင္မည္မဟုတ္၍ ေမတၱာျဖစ္ရန္မလြယ္ကူပါ။
(၁၅) ေမတၱာပြားလုိသူဟာ ပညာရွိအမ်ား သူတစ္ပါးတုိ႕ ကဲ့ရဲ႕ျပစ္တင္မည့္ ဒုစရုိက္၊ ယုတ္ညံေသာ အမူ႕မ်ဳိးကို အေသးအဖြဲ အနည္းငယ္ေလးမွ် ျဖစ္ေစ မျပဳလုပ္ မက်င့္ပါေလႏွင့္လုိ႕ အခ်ဳပ္ေျပာပါတယ္။ သူေတာ္ေကာင္းတုိ႕ ကဲ့ရဲ႕မည့္ အလုပ္အမူ႕မ်ဳိးကို ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္။
ေမတၱာပြားနည္း ။ ။ ၁။ မိမိကုိယ္ကုိ၊ ၂။ ခ်စ္ခင္သူ၊ ၃။ မခ်စ္မမုန္းသူ၊ ၄။ မုန္းသူရန္သူ တုိ႕အား ရန္ကင္းျခင္း ၊ စိတ္ဆင္းရဲကင္းျခင္း၊ ကိုယ္ဆင္ရဲျခင္းကင္းျခင္း၊ မိမိကုိယ္ကုိ ခ်မ္းသာစြာေဆာင္ရြက္ႏုိင္ၾကပါေစ။
ေဘးရန္ခပ္သိမ္း၊ ေသာကခပ္သိမ္း၊ ဆင္းရဲခပ္သိမ္း၊ ႏွလံုးစိတ္၀မ္း ေအးျငိမ္း ၾကပါေစ။
ေမတၱာဘာ၀နာပြားရာတြင္ (က) ေမတၱာပို႕ ။ (ခ) ပြားေမတၱာ ရွိပါသည္။

(က) ေမတၱာပို႕ဆုိသည္မွာ ဘုရားရွိခုိးေသာအခါ အမွ်မေ၀မွီ မည္သူမည္၀ါ က်မ္းမာခ်မ္းသာၾကပါေစ စသျဖင့္ရြတ္ဆုိျခင္းျဖစ္သည္။

(ခ) ပြားေမတၱာ တြင္ ၁။ သာမန္ပြားနည္းႏွင့္ ၂။ အဆင့္ျမင့္ပြားနည္း ဟူ၍ ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါသည္။ သာမန္ပြာနည္းသည္ ေမတၱာပြားလုိသူ၏ အသြင့္သ႑န္ကို အာရုံထဲတြင္ ေပၚလာသည့္တုိင္ေအာင္ ႏွလံုးသြင္းျပီး ေမတၱာဘာ၀နာ ပြားမ်ားျခင္းျဖစ္သည္။ အဆင့္ျမင္ေမတၱာပြားနည္းတြင္ သမာဓိ အထူးခုိင္ခံေကာင္းမြန္စြာ ထူေထာင္ျပီး ခက္ခက္ခဲခဲ အခ်ိန္ယူေလ့က်င့္ရေသာ မေနာအၾကည္လုိအပ္ပါသည္။ မေနာအၾကည္အားေကာင္းသူသည္ ေမတၱာဘာ၀နာ ပြားရာတြင္ လြန္စြာခရီးေရာက္ပါသည္။ ေမတၱာစိိတ္ကို အာရုံေပၚသုိ႕ တင္ေပးျခင္း ၀ိတတ္၊ ေမတၱာအာရုံကုိ ထပ္ခါထပ္ခါ ဆင္ျခင္ျခင္းသေဘာ ၀ိစာရ၊ ေမတၱာအာရုံကို ႏွစ္သက္ျခင္းသေဘာ ပီတိ၊ ေမတၱာအာရုံတြင္ ခ်မ္းသာစြာ ခံစားျခင္းသေဘာ သုခ၊ ေမတၱာအာရုံတစ္ခုတည္းေပၚတြင္ စိတ္တည္ျခင္းသေဘာ ဧဂၢကတာ။ စသည့္ စ်ာန္အဂၤ ါ ငါးပါးႏွင့္ ျပည့္စံုက ပထမစ်ာန္ရပါသည္။ ၀ိတတ္၊ ၀ိစာရ သည္ ရုန္႕ရင္းေသာေၾကာင့္ ဖယ္လုိက္ျပီး က်န္သံုးပါးႏွင့္ ျပည့္စံုလွ်င္ ဒုတိယစ်ာန္ရသည္။ ပီတိကို ဖယ္ျပီး က်န္စ်ာန္အဂၤ ါ ႏွစ္ပါးႏွင့္ဆုိ တတိယစ်ာန္ျဖစ္ပါသည္။ ဒီစ်ာန္ကို ေမတၱာစ်ာန္ဟုေခၚသည္ ။ သတၱ၀ါတုိ႕၏ အက်ဳိးစီးပြားကိုလုိလားေသာေၾကာင့္ သုခ ၊ ဧဂၢကတာ စ်ာန္အဂၤ ါႏွစ္ပါးရွိေသာ တတိယစ်ာန္သာလွ်င္ ေမတၱာစ်ာန္ျဖစ္ပါသည္။ ဥေပကၡာ၊ ဧကဂၢတာ စ်ာန္အဂၤ ါရွိေသာ စတုတၳစ်ာန္သည္ ေမတၱာစ်ာန္မျဖစ္ပါ။ ဥေပကၡာသည္ ၀မ္းသာ၊ ၀မ္းနည္း၊ ခ်စ္ျခင္း၊ မုန္းျခင္း ကင္မဲ့ေသာေၾကာင့္ ေမတၱာဘာ၀နာအတြက္ စတုတၳစ်ာန္ မရယူူအပ္ပါ။

ဆုံႏုိင္ခြင့္...။

အေ၀းေျပးကား တစ္စီးကို

ေစာင့္ေနတဲ့ မိုးေရစက္ေတြလိုပဲ

ဒီ........ ႏွစ္ထဲမွာ

ငါ့အေတြးေတြ မင္းနဲ႔အတူ

ေလလႊင့္ေနခဲ့တယ္...။

မိုးေရနဲ႔အတူက်ဆင္းခဲ့တဲ့

ငါ့မ်က္ရည္ကိုမင္း မျမင္ခဲ့တာ

ရင္နာစရာလား ေၾကကြဲရမလား

ဒါေပမယ့္ အျပစ္ မဆိုရက္ပါဘူး

ငါ့ရဲ႕ အားနည္းခ်က္က

သိပ္ခ်စ္မိေနလို႔ေလ...။

ဒီ တိမ္ညဳိေတြေအာက္မွာ

ေလလႊင့္ရင္းနဲ႕ မင္းပါးျပင္ကို

မိုးစက္နဲ႔အၿပိဳင္ နမ္းခဲ့ဖူးတဲ့

တဒဂၤ အျဖစ္အပ်က္ေတြဟာ

မင္းအတြက္ အမွတ္ရေနအံုးမလား...။

ဇြန္လွဳိင္ မိုးေရထဲ

ငါ မင္းနဲ႔အတူ ေလလႊင့္တဲ့ရက္က

ဒီေန႔ဆို ဒီဇင္ဘာေတာင္ေရာက္ခဲ့ျပီ

ေနာက္လ.....ဆုိရင္

ကမၻာက အသိမွတ္ျပဳတဲ့

၂၀၀၉ ဆုိတဲ့နယူရီးယား ေရာက္ေတာ့မယ္

မင္းအနမ္းနဲ႔ ႏွစ္သစ္မွာ

ငါတုိ႕ရဲ႕ ခ်စ္ျခင္းေတြ

ေ၀းဆာႏုိင္ခြင့္ ရွိအံုးမလား.......။

မိုးရာသီ စက္၀န္းထဲက

အနမ္းတစ္ခုကို ခုခ်ိန္ထိတုိင္ေအာင္

ငါ...........

ေလလႊင့္ရင္းနဲ႕ ဆံုႏုိင္ခြင့္ေလးကုိ

ေမွ်ာ္လင့္ေနဆဲပါ ခ်စ္သူ.....။ ။